Separacja to rozwiązanie dla osób, które nie potrafią zdecydować się na rozwód lub z powodu własnych poglądów uważają, że nie jest im on potrzeby, ale chcą uregulować kwestie dotyczące własnego małżeństwa i załagodzić istniejące konflikty.

Kiedy już podejmiemy decyzję o ustaleniu separacji, musimy samodzielnie zmierzyć się z szeregiem procedur i ustalić, czy wystąpiły tzw. przesłanki do orzeczenia separacji. Dlatego niektórzy decydują się na wynajęcie prawnika, który przygotuje niezbędną dokumentację i pomoże w pokonaniu trudności. Poniżej przedstawimy kilka sposobów obniżenia kosztów związanych z ustaleniem separacji, bez rezygnacji z pomocy specjalisty.

- Sprawa sądowa dotycząca ustalenia separacji może mieć formę zwykłego procesu lub przybrać tryb nieprocesowy. Kwestie te reguluje kodeks postępowania cywilnego - tłumaczy Agata Brucko-Stępkowska, prezes Futuro Finance, spółki zajmującej się m.in. wsparciem prawnym klienta w sprawach z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego. - I wiążą się one, rzecz jasna, z różnymi wysokościami stawek za przeprowadzenie każdego z trybów. Oboje małżonkowie mogą jednak złożyć odpowiedni wniosek, który umożliwi im częściowe lub całkowite zwolnienie z kosztów sądowych.
Warto pamiętać:

• Aby sąd wydał orzeczenie o separacji, oboje małżonkowie powinni złożyć zgodny wniosek o separację do sądu okręgowego właściwego dla obszaru, na którym zamieszkują małżonkowie (opłata sądowa wynosi ok. 100 zł). Taka sprawa sądowa będzie mieć tryb nieprocesowy.
• Jeśli jeden z małżonków odmawia złożenia takiego wniosku, drugi - może złożyć pozew (opłata sądowa wynosi wówczas więcej - ok. 600 zł) w sądzie właściwym dla miejsca zamieszkania pozwanego. Orzeczenie separacji będzie się odbywać w trybie procesowym i zakończy wydaniem wyroku: ustalenie o winie, przyznanie władzy rodzicielskiej, orzeczenie alimentów na rzecz dzieci i/lub współmałżonka, określenie zasad kontaktów z dziećmi, podziału majątku i korzystania ze wspólnego mieszkania.
• Tryb nieprocesowy dotyczy wyłącznie małżeństw bezdzietnych oraz tych współmałżonków, których dzieci osiągnęły już pełnoletność.
• Sąd nie wyda orzeczenia o separacji w trybie procesowym, jeśli uzna, że na jej skutek ucierpiałoby dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków lub byłoby to sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
• Małżonkowie pozostający w separacji nie mogą zawrzeć nowego związku małżeńskiego.
• Separacja może zostać zniesiona - wystarczy zgodne pisemne żądanie małżonków w tym zakresie.
• W przypadku problemów z uzyskaniem separacji, możliwe jest złożenie apelacji do sądu apelacyjnego.

Orzeczenie separacji jest równoznaczne z uznaniem, że ustaje małżeńska wspólność majątkowa. Możliwe jest zatem dokonanie podziału majątku i wyłączenie współmałżonka z kręgu spadkobierców. Separacja reguluje także kwestię nieślubnych dzieci - jeśli dziecko urodziło się w czasie 300 dni od momentu orzeczenia separacji, możliwe jest tzw. wyłączenie domniemania pochodzenia dziecka, czyli nie traktowanie współmałżonka jako ojca narodzonego dziecka.