Analiza wykazała, że prawie 100 tysięcy dzieci w Polsce nie ma domu. Aż 98% z nich to dzieci porzucone lub takie, których rodzice mają odebrane lub ograniczone prawa rodzicielskie.

Dane dotyczące rodzicielstwa zastępczego są alarmujące. W Polsce brakuje 5 tysięcy niespokrewnionych rodzin zastępczych. Tematem zajęła się Najwyższa Izba Kontroli, która ocenia, że liczba rodzin zastępczych z roku na rok spada. Z raportu przeprowadzonego przez NIK wynika, że planowane przez rząd wygaszanie domów dziecka nie będzie możliwe, jeżeli nie powstaną nowe rodziny zastępcze i rodzinne domy dziecka. Nadmierna biurokracja i brak wyspecjalizowanych lokalnych punktów informacyjnych powoduje, że niecałe 2,3 tys. dzieci osieroconych wychowuje się w rodzinnych domach dziecka.

Główną przyczynę zbyt małej liczby takich domów stanowi niechętny stosunek urzędników, nieznajomość tej formy opieki zastępczej, skomplikowane procedury oraz brak efektywnej współpracy między instytucjami powołanymi do pomocy rodzinie.

Radykalną poprawę sytuacji może zagwarantować jedynie zmiana przepisów prawnych. Obecnie Sejm pracuje nad nową ustawą o pieczy zastępczej. Ma ona przyczynić się do zmniejszenia liczby państwowych domów dziecka oraz ograniczenia liczby przebywających w nich wychowanków. Projekt przewiduje m.in. wprowadzenie współfinansowania przez gminy kosztów utrzymania dziecka osieroconego oraz podniesienie świadczeń na opiekę nad dzieckiem w rodzinnych domach dziecka. Został też określony minimalny wiek dzieci, które miałyby być kierowane do państwowych domów dziecka. Od 2011 roku dzieci do 7. roku życia, a od 2015 do lat dziesięciu, nie będą mogły być umieszczane w państwowych placówkach. Planowane jest wprowadzenie dodatkowych zachęt do tworzenia rodzinnych domów dziecka oraz rodzin zastępczych. Nowa ustawa powinna wejść w życie z dniem 1 stycznia 2011 roku.

- Fundacja Świętego Mikołaja przez ostatnie miesiące aktywnie promowała ideę rodzicielstwa zastępczego - mówi Michał Rżysko z Fundacji Świętego Mikołaja. - Uzyskane informacje uświadomiły nam, że dopóki państwowe i samorządowe instytucje nie podejmą kwestii usprawnienia procedur związanych z opieką zastępczą, w Polsce nie przybędzie nowych rodzinnych domów dziecka. Pozytywne wnioski płynące z tej kampanii wskazują natomiast, że Polacy nie są obojętni na sytuację osieroconych dzieci i akceptują ich obecność w najbliższym otoczeniu. Poparcie społeczne daje nam nadzieję na poprawę sytuacji rodzicielstwa zastępczego w Polsce i zmianę systemu, który zapewni dzieciom odpowiednią opiekę i najlepsze warunki do prawidłowego rozwoju.

Raport Fundacji Świętego Mikołaja wskazuje, na bardzo wysoki stopień akceptacji społecznej dla dzieci osieroconych. Kandydaci na rodziców zastępczych nie powinni obawiać się niechęci sąsiadów. Aż 80% ankietowanych zgodziłaby się na założenie rodzinnego domu dziecka w sąsiedztwie. Ponadto 85% badanych akceptuje przyjaźń ich dziecka z dzieckiem osieroconym. Opuszczone dzieci mają szansę na normalne życie, a zagrożenie wykluczeniem społecznym wynika z przebywania w dużych placówkach.